Παρόντες:

Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων μελέτησε τους υπό αναφορά κανονισμούς σε τρεις συνεδρίες της, που πραγματοποιήθηκαν στις 8 Ιουλίου, την 21η Οκτωβρίου και στις 4 Νοεμβρίου 2004. Στα πλαίσια των συνεδριάσεων αυτών, κλήθηκαν και παρευρέθηκαν ενώπιον της επιτροπής εκπρόσωποι του Τμήματος Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και του Υπουργείου Οικονομικών.

Σκοπός των πιο πάνω κανονισμών, που εκδίδονται με βάση τις πρόνοιες του περί Δημόσιων Βοηθημάτων και Υπηρεσιών Νόμου, είναι η αναδρομική αύξηση από την 1η Ιουλίου 2004 του ανώτατου ποσού των δημόσιων βοηθημάτων για την κάλυψη των βασικών αναγκών.

Όπως είναι γνωστό, σύμφωνα με το άρθρο 11 του περί Δημόσιων Βοηθημάτων και Υπηρεσιών Νόμου, το ανώτατο ποσό δημόσιου βοηθήματος καθορίζεται με κανονισμούς, που εκδίδονται από το Υπουργικό Συμβούλιο και αναθεωρούνται κάθε χρόνο.

Σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, η πρόσθετη ετήσια δαπάνη για τις προτεινόμενες αυξήσεις είναι της τάξης των £1.578,571 περίπου, ενώ η πρόσθετη δαπάνη για το 2004 ανέρχεται στις £850.000.

Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, στα πλαίσια προηγούμενης μελέτης της για το γενικότερο ζήτημα των δημόσιων βοηθημάτων, απέστειλε στον Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων σχετική επιστολή με την οποία ζήτησε να ενημερωθεί για τα ακόλουθα:

1. Κατά πόσο η προτεινόμενη αναθεώρηση των δημόσιων βοηθημάτων βασίζεται και/ή ανταποκρίνεται και σε ποιο βαθμό στο ποσοστό αύξησης στις τιμές των ειδών που υπάγονται στην έννοια “οικογενειακό καλάθι”, καθώς και τους συντελεστές στάθμισης (ΟΕCD Scales) που ακολουθούνται στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

2. Για το συγκεκριμένο μέτρο από αυτά που περιλαμβάνει το πρόγραμμα δημοσιονομικής εξυγίανσης (σύγκλισης), που υποβλήθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στο οποίο εντάσσονται οι προτεινόμενες αναθεωρήσεις των δημόσιων βοηθημάτων.

Ενημερώνοντας ο Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων την επιτροπή για τα πιο πάνω ζητήματα, αναφέρει σε σχετική επιστολή του τα ακόλουθα:

1. Το 2000 εκπονήθηκε από τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας σε συνεργασία με τη Στατιστική Υπηρεσία μελέτη για τη διασφάλιση αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης, με στόχο τον καθορισμό του ύψους του δημόσιου βοηθήματος για κάλυψη βασικών αναγκών και τον καθορισμό της συγκεκριμένης μεθόδου ετήσιας αναθεώρησης του ύψους των δημόσιων βοηθημάτων. Με βάση τις εισηγήσεις της εν λόγω μελέτης, το ύψος του δημόσιου βοηθήματος για κάλυψη των βασικών αναγκών καθορίστηκε από την 1η Ιανουαρίου 2001 στις £150 για το λήπτη που είναι αρχηγός οικογένειας, στις £75 για κάθε εξαρτώμενο άνω των 14 ετών και στις £45 για κάθε εξαρτώμενο κάτω των 14 ετών.

2. Σύσταση της ίδιας μελέτης ήταν όπως η ετήσια αναθεώρηση του ύψους του δημόσιου βοηθήματος για κάλυψη των βασικών αναγκών γίνεται ανάλογα με την αύξηση στο δείκτη τιμών καταναλωτή για επιλεγμένα αγαθά τα οποία καθορίστηκαν από τη μελέτη.

3. Η αύξηση ωστόσο που παραχωρήθηκε για το έτος 2002 υπερέβη κατά πολύ την αύξηση που θα έπρεπε να παραχωρηθεί σύμφωνα με την αύξηση στο δείκτη τιμών καταναλωτή που ήταν ύψους 2,81%, αφού δόθηκε η πολύ σημαντική αύξηση ύψους 16,6% στα πλαίσια των αντισταθμιστικών μέτρων της φορολογικής μεταρρύθμισης. Τούτο ανέβασε το ύψος του δημόσιου βοηθήματος για κάλυψη των βασικών αναγκών στις £175 για το λήπτη αρχηγό οικογένειας, στις £87,50 για κάθε εξαρτώμενο άνω των 14 ετών και στις £52,50 για κάθε εξαρτώμενο κάτω των 14 ετών.

4. Υπό το φως της εξέλιξης αυτής, οι αυξήσεις του δείκτη τιμών καταναλωτή από το 2002 και μετά κανονικά θα έπρεπε να συμψηφίζονται με την αύξηση του 16,6% και το δημόσιο βοήθημα να παραμείνει στα επίπεδα του 2002, μέχρις ότου η ολική αύξηση στο δείκτη τιμών ξεπεράσει το 16,6%. Ωστόσο, το 2003 δόθηκε περαιτέρω αύξηση 3,8% σύμφωνα με την αύξηση του δείκτη τιμών καταναλωτή για τα επιλεγμένα αγαθά, με αποτέλεσμα το ύψος του δημόσιου βοηθήματος για κάλυψη των βασικών αναγκών να ανέλθει από την 1η Ιουλίου 2003 στις £182 για το λήπτη αρχηγό οικογένειας, στις £91 για κάθε εξαρτώμενο άνω των 14 ετών και στις £54,50 για κάθε εξαρτώμενο κάτω των 14 ετών.

5. Η εισήγηση για αύξηση ύψους 3% στο ποσό του δημόσιου βοηθήματος για το 2004 έγινε στα πλαίσια των δημοσιονομικών περιορισμών του κράτους και της απόφασης να μην αυξηθούν οι μεταβιβαστικές παροχές πέραν του 3%. Το ποσό του δημόσιου βοηθήματος, με βάση την προτεινόμενη αύξηση, θα διαμορφωθεί σε £187,50 για το λήπτη αρχηγό οικογένειας, στις £93,75 για κάθε εξαρτώμενο άνω των 14 ετών και στις £56,25 για κάθε εξαρτώμενο κάτω των 14 ετών.

6. Επισημαίνεται ωστόσο ότι η συνολική ποσοστιαία αύξηση στο ύψος των δημόσιων βοηθημάτων από το 2001 μέχρι και το 2004 (συμπεριλαμβανομένης και της φετινής αύξησης κατά 3%) θα ανέλθει στο 25%, ποσοστό το οποίο είναι σχεδόν διπλάσιο από το ποσοστό του 13,2% το οποίο αντιπροσωπεύει τη συνολική αύξηση του δείκτη τιμών καταναλωτή για την ίδια περίοδο και με το οποίο θα έπρεπε να είχε αυξηθεί το δημόσιο βοήθημα, σύμφωνα με τις εισηγήσεις της μελέτης για τη διασφάλιση αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης. Αυτό σημαίνει ότι το επίπεδο διαβίωσης των ληπτών δημόσιου βοηθήματος διασφαλίζεται πλήρως και με την παραχώρηση της προτεινόμενης αύξησης ύψους 3%.

7. Οι προτεινόμενες αυξήσεις για το 2004 ανταποκρίνονται στους συντελεστές στάθμισης (OECD Scales) που ακολουθούνται στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με τους οποίους για κάθε εξαρτώμενο του λήπτη αρχηγού οικογένειας άνω των 14 ετών παραχωρείται επίδομα που ισούται με το επίδομα του λήπτη πολλαπλασιαζόμενο με το συντελεστή 0,5 και για κάθε εξαρτώμενο κάτω των 14 ετών παραχωρείται επίδομα που ισούται με το επίδομα του λήπτη πολλαπλασιαζόμενο με το συντελεστή 0,3.

8. Τονίζεται ότι τα αναφερόμενα ποσά αντιπροσωπεύουν μόνο τις παροχές για βασικές ανάγκες. Πέραν τούτου, κάθε αιτητής έχει πρόσθετα ωφελήματα από το δημόσιο βοήθημα (για ενοίκιο, προσωπικά μικροέξοδα, ειδική δίαιτα, μεταφορά στο γιατρό, για φροντίδα κ.ά.) αναλόγως των εξατομικευμένων αναγκών του.

9. Τέλος, επισημαίνεται ότι τόσο ο αριθμός των ληπτών όσο και το συνολικό ποσό που παραχωρείται από το κράτος ως δημόσια βοηθήματα έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Ενδεικτικά, αναφέρεται ότι κατά το 2001 είχαν βοηθηθεί δεκαέξι περίπου χιλιάδες λήπτες με το συνολικό ποσό των £40 εκατομ. περίπου, ενώ το 2003 οι λήπτες αυξήθηκαν και έφθασαν στις είκοσι τέσσερις περίπου χιλιάδες και το συνολικό ποσό με το οποίο βοηθήθηκαν ανήλθε στα £50 εκατομ. περίπου.

Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, αφού μελέτησε τους κανονισμούς και έλαβε υπόψη της τα πιο πάνω, διαμόρφωσε τις ακόλουθες θέσεις:

1. Η πρόεδρος και τα μέλη της επιτροπής βουλευτές των κοινοβουλευτικών ομάδων ΑΚΕΛ-Αριστερά-Νέες Δυνάμεις και του Δημοκρατικού Κόμματος υιοθετούν τις προτεινόμενες αυξήσεις στα δημόσια βοηθήματα. Οι ίδιοι βουλευτές ωστόσο επισημαίνουν το γεγονός ότι ο τρόπος υπολογισμού της προτεινόμενης αύξησης των δημόσιων βοηθημάτων για κάλυψη των βασικών αναγκών δεν έγινε με βάση τη διαδικασία που ακολουθείται κάθε χρόνο, ανάλογα δηλαδή με την αύξηση στο δείκτη τιμών καταναλωτή για τα επιλεγμένα αγαθά, που σύμφωνα με τη νομοθεσία εντάσσονται στις βασικές ανάγκες, όπως αυτά καθορίστηκαν σε σχετική μελέτη. Παράλληλα, οι ίδιοι βουλευτές καλούν την εκτελεστική εξουσία να επισπεύσει τις διαδικασίες, ώστε το νομοσχέδιο που αφορά τον εκσυγχρονισμό του νόμου που διέπει τα δημόσια βοηθήματα να κατατεθεί το συντομότερο δυνατό στη Βουλή των Αντιπροσώπων, έτσι που η νομοθεσία αυτή να ανταποκρίνεται και να συνάδει προς τις σημερινές κοινωνικές πραγματικότητες. Τέλος, καλούν τα αρμόδια υπουργεία να παρακολουθούν το όλο θέμα και ανάλογα με τα δημόσια οικονομικά να εξετάσουν το ενδεχόμενο ενδιάμεσης αναπροσαρμογής του ποσού της αύξησης του δημόσιου βοηθήματος πριν από την επόμενη καθεχρονική αναπροσαρμογή του.

2. Τα μέλη της επιτροπής βουλευτές της κοινοβουλευτικής ομάδας του Δημοκρατικού Συναγερμού επέκριναν την κυβέρνηση για το γεγονός ότι προβαίνει σε περικοπές από τις ασθενέστερες οικονομικά τάξεις, αφού με βάση την αύξηση στο δείκτη τιμών καταναλωτή για τα αγαθά που εντάσσονται στις βασικές ανάγκες η προτεινόμενη αύξηση των δημόσιων βοηθημάτων θα έπρεπε να ήταν της τάξης του 6% και όχι του 3%, όπως προτείνεται. Για τους πιο πάνω λόγους, τα ίδια μέλη της επιτροπής επιφυλάχθηκαν να τοποθετηθούν για τους κανονισμούς αυτούς κατά τη συζήτησή τους στην ολομέλεια του σώματος.

10 Νοεμβρίου 2004