[ Back ] [ Up ] [ Next ]    

«Αναφορικά με τη δημιουργία Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κύπρου (ΜΦΙΚ), σας πληροφορώ τα ακόλουθα:

“Η Κύπρος έχει το σχήμα ‘ζαρωμένου βοϊδοτόμαρου’, που απλώνεται στο σημείο εκείνο της θάλασσας όπου η Συρία στρέφεται δυτικά προς τα βουνά του Ταύρου της Κιλικίας. Η ουρά του δείχνει τη μοιραία Ισσό, όπου ο νεαρός Αλέξανδρος κατατρόπωσε τις ασιατικές στρατιές. Όποιος σταθεί στις κορφές του Λιβάνου το καλοκαίρι διακρίνει το περίγραμμα της Κύπρου, εξήντα μίλια πιο μακριά, να σχηματίζει μια σκουρόχρωμη κηλίδα στο δίσκο του ήλιου που δύει.

Κι αν ρίξει μια ματιά από τη Μικρά Ασία, πέρα από το στενό των σαράντα μιλίων, θα ξεχωρίσει έναν-έναν τους λόφους της Κερύνειας. Άλλοτε σκεπασμένη από δάση, αργότερα περίφημη για το χαλκό (cuprum), που έδωσε το όνομά του στο νησί, η Κύπρος υπήρξε πέρασμα και κέντρο εμπορικών συναλλαγών για αρχαίους πολιτισμούς.” ¹

Η Κύπρος, με τα 1 800 περίπου φυτικά της είδη, αποτελεί ένα χώρο μεγάλου ενδιαφέροντος για τους φυσιολάτρες και έναν πραγματικό παράδεισο για τους βοτανολόγους. Πολύ σημαντικό είναι το γεγονός ότι 8% του αριθμού των ειδών της κυπριακής χλωρίδας, δηλαδή εκατό σαράντα συνολικά είδη και υποείδη, είναι ενδημικά και δεν τα βρίσκουμε πουθενά αλλού στον κόσμο.

Σύμφωνα με μαρτυρίες που υπάρχουν, τα πρώτα ζώα της ξηράς που έφτασαν στην Κύπρο κολυμπώντας από γειτονικές περιοχές, πριν από 1,5 εκατομ. χρόνια, ήταν ιπποπόταμοι και ελέφαντες. Σήμερα η πανίδα της Κύπρου περιλαμβάνει δεκαέξι είδη θηλαστικών, είκοσι έξι είδη αμφίβιων και ερπετών, τριακόσια πενήντα επτά είδη πτηνών, μια τεράστια ποικιλία εντόμων, ενώ οι θάλασσές μας φιλοξενούν διακόσια είκοσι ένα είδη ψαριών, διάφορα είδη καβουριών, σφουγγαριών και εχινοδέρμων.

Η Κύπρος είναι ένα νησί με εκπληκτική φυσική ομορφιά και μεγάλη ποικιλία από τοπία και περιοχές με εξαιρετική θέα, όπως διαμορφώθηκαν από τον καιρό της δημιουργίας της, πριν από είκοσι εκατομ. χρόνια. Οι υγροβιότοποι, μια σπάνια για τον τόπο μας κατηγορία οικοτόπων, αποτελούν ένα πραγματικά γοητευτικό και πολύτιμο μέρος του φυσικού μας περιβάλλοντος. Ο ορεινός όγκος του Τροόδους, με τις βαθιές καταπράσινες κοιλάδες και τα ποτάμια που τις διασχίζουν, φιλοξενεί μια εκπληκτική ποικιλία ορεινών οικοτόπων.

Η Κύπρος είναι ένα νησί όπου οι μυθικοί θεοί και θεές της αρχαίας Ελλάδας παραδίδονται στον αθλητισμό, τις απολαύσεις και την τραγωδία, όπου η Αφροδίτη, θεά της ομορφιάς και του έρωτα, αναδύθηκε από τα αφρισμένα κύματα της θάλασσας σε μια ειδυλλιακή ακρογιαλιά. Ένα νησί που το περιέγραψαν με χάρη αρχαίοι και σύγχρονοι ταξιδιώτες και συγγραφείς, που το ζωγράφισαν με τα πιο ζωηρά χρώματα ζωγράφοι, που το ύμνησαν με πάθος ποιητές και που το αγάπησαν με θέρμη οι άνθρωποι από την αρχαιότητα μέχρι την εποχή μας.

Η δημιουργία ενός μουσείου φυσικής ιστορίας στην Κύπρο θα αποτελεί επιβεβαίωση και θα προβάλλει με τον ορθό τρόπο τον εκπληκτικό γεωλογικό, παλαιοντολογικό, ορυκτολογικό και φυσικό πλούτο του νησιού. Σε καιρούς που παρατηρείται συνεχής υποβάθμιση της φύσης, εξαφάνιση πολύτιμων ειδών χλωρίδας και πανίδας και καταπόνηση του περιβάλλοντος, το μουσείο θα διαδραματίσει πρωταρχικό και κεντρικό ρόλο μεταξύ ανθρώπου και φύσης.

Από τους πρωταρχικούς σκοπούς της πρωτοβουλίας αυτής είναι να διασωθεί και να γίνει γνωστή η άγνωστη, μέχρι τώρα, στο πλατύ κοινό εξαιρετική φυσική μας κληρονομιά και να δημιουργηθεί ένας πόλος έλξης για επιστημονική έρευνα στον ευρύ τομέα του περιβάλλοντος. Επιπρόσθετα, το ΜΦΙΚ στοχεύει στη συλλογή, φιλοξενία και έκθεση, σε μόνιμη βάση, συλλογών με θεματολογία τις διάφορες παραμέτρους του περιβάλλοντος του τόπου, στην οργάνωση προσωρινών θεματικών εκθέσεων, στη φιλοξενία επιστημόνων για έρευνα και διαλέξεις και στη διάδοση της γνώσης και τη μύηση των επισκεπτών και του ευρύτερου κοινού σε θέματα φύσης.

Το ΜΦΙΚ θα λειτουργεί κάτω από το Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος και θα αποτελείται, στην τελική φάση ανάπτυξής του, από τα ακόλουθα τμήματα: ζωολογικό, βοτανικό, ανθρωπολογικό και γεωλογικό, που θα περιλαμβάνει, πέραν της γεωλογίας, και τους τομείς της ορυκτολογίας και παλαιοντολογίας.

Επιμέρους ενότητες θα αποτελούν οι εργαστηριακοί χώροι, οι συλλογές και οι εκθεσιακοί χώροι με τα θεματικά διοράματα, η βιβλιοθήκη, η αίθουσα προβολών, το πωλητήριο, το αναψυκτήριο και, φυσικά, η διοίκηση του μουσείου.

Οι λειτουργικές ανάγκες και οι δραστηριότητες του μουσείου θα καλύπτονται από τακτικές δημόσιες πιστώσεις, έσοδα και εκθέσεις και εκδόσεις, ερευνητικά προγράμματα και χορηγίες.

Η αρχική στελέχωση του μουσείου θα μπορούσε να γίνει με μικρό σχετικά αριθμό, δύο έως τεσσάρων ατόμων, ενώ στην τελική του ανάπτυξη δυνατόν να απαιτηθούν μέχρι και τριάντα ειδικοί επιστήμονες, ερευνητές, τεχνικοί και διοικητικοί.

Το μουσείο πρέπει να εξοπλιστεί με σύγχρονη υλικοτεχνική υποδομή που, μεταξύ άλλων, να περιλαμβάνει :

Η βασική και η εφαρμοσμένη έρευνα θα βρίσκονται στο επίκεντρο των δραστηριοτήτων του ΜΦΙΚ. Η βασική έρευνα αιχμής θα εστιάζεται:

. Έναν από τους φιλόδοξους στόχους της βασικής έρευνας του μουσείου θα αποτελεί και η συνολική καταγραφή της κατανομής των πιο σημαντικών συστηματικών ομάδων φυτών και ζώων στην Κύπρο.

Τα κύρια επίπεδα εφαρμοσμένης έρευνας που θα πραγματοποιείται στο μουσείο θα είναι τα ακόλουθα:

Με βασικούς άξονες την αειφορία και την αρχή της ευρύτερης αποδοχής, οι διαχειριστικές προτάσεις που θα προτείνονται από το μουσείο μπορούν να συμβάλουν αποφασιστικά:

Η προστασία αντιμετωπίζεται ως ειδική μορφή διαχείρισης που στοχεύει είτε στην απάλειψη των άμεσων απειλών είτε στην εξασφάλιση καλύτερων συνθηκών επιβίωσης. Σημαντική δράση πρέπει να αναλάβει το ΜΦΙΚ για την προστασία ειδών με πανευρωπαϊκή σημασία και ειδών που είναι απειλούμενα και κινδυνεύουν με αφανισμό.
 

Οι τομείς αυτοί είναι βασικοί τόσο στη διαχείριση όσο και στην προστασία. Η συλλογή, συστηματοποίηση και εκλαΐκευση της πληροφορίας θα αποτελούν ταυτόχρονα στόχο αλλά και αντικείμενο έρευνας των προγραμμάτων που θα εκπονούνται στο μουσείο.

Στον τομέα της εκπαίδευσης, εκτός από τις εκθέσεις και τις εκπαιδευτικές εκδόσεις, ειδικοί επιστήμονες και εκπαιδευτικοί θα οργανώνουν ή στηρίζουν κάθε χρόνο:

Οι επιστημονικές συλλογές αποτελούν καθοριστικό στοιχείο κάθε μουσείου. Βασικός στόχος του ΜΦΙΚ θα είναι η συγκέντρωση, συντήρηση, εμπλουτισμός και έκθεση διαφόρων και πολύ σημαντικών συλλογών που βρίσκονται σήμερα είτε σε διάφορα κυβερνητικά τμήματα και υπηρεσίες είτε στην κατοχή ιδιωτών, οι οποίοι, φυσικά, θα είχαν την ευγενή καλοσύνη να παραχωρήσουν τις συλλογές τους ή ακόμα και μεμονωμένα αντικείμενα και είδη στο υπό ίδρυση μουσείο. Τέτοιες συλλογές, αντικείμενα και είδη υπάρχουν σήμερα στα Τμήματα Γεωλογικής Επισκόπησης, Γεωργίας, Δασών, Αλιείας και Θαλάσσιων Ερευνών, Κτηνιατρικών Υπηρεσιών, στην Υπηρεσία Περιβάλλοντος, στο Ταμείο Θήρας, καθώς και σε ένα μεγάλο αριθμό ιδιωτών.

Παράλληλα, η ίδρυση του ΜΦΙΚ θα δράσει καταλυτικά, ώστε να σταματήσει το ανησυχητικό και θλιβερό φαινόμενο της εξαγωγής, είτε με αγορά είτε με δωρεά, εξαιρετικά σημαντικών και ιστορικών συλλογών. Μια τέτοια είναι και η εντομολογική συλλογή του κ. Σιακίδη, η οποία δωρίσθηκε στο Γεωργικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, αφού στην Κύπρο δεν υπήρχε η κατάλληλη υποδομή, για να τη φιλοξενήσει. Ένα άλλο τρανταχτό παράδειγμα αποτελεί η παραχώρηση επί δανεισμώ της ιστορικής πτηνολογικής συλλογής που φυλασσόταν στο Τμήμα Κτηνιατρικών Υπηρεσιών στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Ιδρύματος Φωτιάδη.

Αυτόνομα ή σε συνεργασία με άλλους φορείς οι ερευνητές του μουσείου θα προχωρούν σε εκδόσεις είτε με αυστηρά επιστημονικό περιεχόμενο (ειδικές επιστημονικές εκδόσεις) είτε με εκλαϊκευμένα περιβαλλοντικά θέματα (εκδόσεις για το ευρύ κοινό) είτε με θέματα κατάλληλα για παιδιά (εκδόσεις για παιδιά).
 

Το Εθνικό Δασικό Πάρκο Αθαλάσσας (ΕΔΠΑ) κρίνεται ως ένας από τους χώρους στους οποίους θα μπορούσε να φιλοξενηθεί το ΜΦΙΚ. Η περιοχή προσφέρεται από κάθε άποψη, αφού αποτελεί το μεγαλύτερο πνεύμονα πρασίνου στην ευρύτερη περιοχή της Λευκωσίας, βρίσκεται δίπλα από το Πανεπιστήμιο Κύπρου και έχει ήδη ληφθεί απόφαση για δημιουργία μουσείου φυσικής ιστορίας στην ίδια περιοχή, στα πλαίσια ετοιμασίας του σχεδίου για το ΕΔΠΑ.

Η προσπάθεια για κατασκευή του μουσείου θα απαιτήσει ένα σχετικά μεγάλο χρονικό διάστημα, ενώ οι διαδικασίες που θα προηγηθούν (έχουν ήδη αρχίσει) θα περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, οργανωτική εργασία και εξασφάλιση και φύλαξη αντικειμένων, συλλογών βιβλίων και άλλου υλικού που θα αποτελέσει τη βάση για εξοπλισμό του μουσείου. Γίνεται, ως εκ τούτου, εισήγηση όπως, για εξυπηρέτηση της προκαταρκτικής αυτής φάσης, παραχωρηθεί, αφού γίνουν οι σχετικές επιδιορθώσεις, το κτίριο στο οποίο στεγάζεται τώρα η διεύθυνση του Υπουργείου Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος.

Μια άλλη εναλλακτική επιλογή είναι να φιλοξενηθεί το ΜΦΙΚ στο υφιστάμενο ιστορικό κτίριο του Κυπριακού Μουσείου Λευκωσίας, αφού οι αρχαιολογικοί μας θησαυροί θα στεγαστούν στο πολύ σύντομο μέλλον σε νέο αρχαιολογικό μουσείο που θα ανεγερθεί στο χώρο του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας. Βασικά πλεονεκτήματα της λύσης αυτής είναι η εξοικονόμηση οικονομικών πόρων, αφού δε θα απαιτηθεί η δημιουργία κτιριακής υποδομής, ενώ βασικό της μειονέκτημα αποτελεί το περιβάλλον χωροθέτησής του, αφού θα βρίσκεται στον αστικό ιστό της πόλης και όχι στον πνεύμονα πρασίνου του ΕΔΠΑ.
 

α. Εξοικονόμηση οικονομικών πόρων, αφού δε θα απαιτηθεί η δημιουργία κτιριακής υποδομής.
β. Διαμόρφωση και λειτουργία του μουσείου σε μικρότερο χρονικό διάστημα.
γ. Γειτνίασή του με παρεμφερείς κυβερνητικές υπηρεσίες.
δ. Οφέλη που θα έχει λόγω της ένταξής του στο δήμο της πρωτεύουσας.
 

α Χωροθέτηση του μουσείου στο πολύβουο αστικό περιβάλλον και όχι στον ήσυχο και ειδυλλιακό πνεύμονα πρασίνου του ΕΔΠΑ και η μεγάλη απόστασή του από τις εγκαταστάσεις του Πανεπιστημίου Κύπρου.
β. Δύσκολη πρόσβαση και στάθμευση.
γ. Πιθανή επέκταση των εγκαταστάσεών του στο μέλλον δυνατόν να είναι προβληματική.

Η τελική εισήγηση αναφορικά με την επιλογή του χώρου που θα φιλοξενήσει το ΜΦΙΚ και τις ενδιάμεσες ρυθμίσεις θα γίνει, αφού προηγηθεί σειρά επαφών και διαβουλεύσεων με τους αρμόδιους φορείς.
 

Επιβάλλεται εκ των πραγμάτων και αποτελεί ορθή και επιθυμητή πρακτική όπως ο χρόνος που θα μεσολαβήσει μέχρι την ίδρυση του ΜΦΙΚ χρησιμοποιηθεί συστηματικά για οργάνωση διαφόρων δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων. Αυτές θα στοχεύουν:

Οι εκδηλώσεις αυτές μπορούν να έχουν τη μορφή ειδικών ομιλιών και διαλέξεων, να αφορούν τη διοργάνωση γενικών ή εξειδικευμένων εκθέσεων, την εκτύπωση και κυκλοφορία διαφόρων δημοσιεύσεων, την προβολή από τα ΜΜΕ κ.λπ.
 

Στην εκτίμηση κόστους δε συμπεριλαμβάνεται η αξία της γης, αφού γίνεται πρόταση όπως η ανέγερση του ΜΦΙΚ γίνει σε δασική γη, στο ΕΔΠΑ.

Στην περίπτωση που το νέο ΜΦΙΚ αποφασισθεί όπως φιλοξενηθεί, μετά από τις αναγκαίες αλλαγές και διαρρυθμίσεις, στο ιστορικό κτίριο του Κυπριακού Μουσείου Λευκωσίας, τότε θα προκύψει σημαντική εξοικονόμηση πόρων της τάξης των £3.000.000 περίπου.

Η καθ’ υπολογισμό εκτίμηση τους κόστους στην περίπτωση αυτή διαμορφώνεται ως ακολούθως:

Με την πιο πάνω επιλογή συμφωνεί και ο δρ Μωυσής Μυλωνά, σύμβουλος του Υπουργείου Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος και ιδρυτής και διευθυντής του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κρήτης του Πανεπιστημίου Κρήτης.

¹ Κύπρος Ανέγγιχτη από το Χρόνο” (1928). Ο φωτογράφος και συγγραφέας Maynard Owen Williams, πρώτος διευθυντής σύνταξης του National Geographic για διεθνή θέματα, ενδίδει στη γοητεία του νησιού της Αφροδίτης.

[ Back ] [ Up ] [ Next ]